Las jest niezwykle skomplikowanym, odnawialnym zasobem przyrody, którego wyróżnia wiele specyficznych cech. Najważniejszą spośród z nich jest bardzo duży wpływ lasu na środowisko przyrodnicze, a także na warunki życia jego mieszkańców. Las możemy definiować na różne sposoby, ze względu na jego złożoność, dlatego też istnieją różne definicje lasu:
- Prawna (Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach, art. 3) – las to grunt o zwartej powierzchni, co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) tj. drzewami i krzewami oraz runem leśnym lub teren przejściowo tej roślinności pozbawiony.
- Przyrodnicza – las jest to najbardziej złożony ekosystem lądowy, na który składają się warstwy, z których dominującą grupę stanowią drzewa wszelkiego gatunku. Powstaje w wyniku procesu lasotwórczego i jest odnawialnym zasobem przyrody. Środowisko lasu możemy określić mianem kompleksu złożonego ze świata roślinnego, zwierzęcego, klimatu, stosunków hydrologicznych i gleby.
- Społeczno-gospodarcza – las to podstawowy składnik gospodarstwa leśnego, będącego gałęzią gospodarstwa narodowego.
Podział lasów (pierwotny, naturalny, gospodarczy) - Las, który powstał w wyniku naturalnych procesów, bez ingerencji człowieka, określa się mianem puszczy, zwanej również lasem pierwotnym. Charakterystyczną cechą puszczy jest równowaga pomiędzy składem gatunkowym opartym na zasadach doboru naturalnego. W ramach jednego gatunku przetrwają jedynie najsilniejsze i najbardziej odporne osobniki, eliminując słabsze drzewa. W Polsce i w Europie Zachodniej lasy pierwotne, zachowały się w niewielkich fragmentach, głównie w postaci parków narodowych i rezerwatów przyrody. Przykładem jednego z największych i najlepiej zachowanych obszarów tego typu jest Białowieski Park Narodowy.
Las naturalny to taki obszar leśny, gdzie dominującą rolę odgrywa przyroda, a ingerencja człowieka ogranicza się jedynie do pozyskiwania korzyści, bez modyfikowania składu gatunkowego czy naturalnej biocenozy. Las ten regeneruje się poprzez naturalne odnawianie i sukcesję ekologiczną, przez co charakteryzuje go także wysoka biologiczna wytrzymałość.
Las gospodarczy powstaje w wyniku działalności leśników, którzy od niemal wieku prowadzą trwale zrównoważoną gospodarkę leśną, mającą na celu ukształtowanie lasów i ich wykorzystanie w sposób i tempie zapewniającym trwałe zachowanie ich bogactwa biologicznego, wysokiej produkcyjności oraz potencjału regeneracyjnego, żywotności i zdolności do wypełniania, bez szkody dla innych ekosystemów.
Warstwowa budowa lasu
Widoczną cechą lasu jest jego budowa, składa się on bowiem z kilku warstw. Żeby las mógł funkcjonować bez zarzutu, organizmy z różnych pięter, połączone są połączone ze sobą systemem wzajemnych zależności.
⦁ Ściółka leśna to warstwa opadłych liści, gałęzi, kawałków kory i nasion, a także szczątków zwierząt. Warstwa ta zapobiega nadmiernemu parowaniu wody oraz chroni przed obniżeniem temperatury gleby. Ściółkę leśną zamieszkują owady, dżdżownice, krety oraz ryjówki, to także miejsce życia żuków, biegaczy, ślimaków i niektórych pająków.
⦁ Ściółka leśna to warstwa opadłych liści, gałęzi, kawałków kory i nasion, a także szczątków zwierząt. Warstwa ta zapobiega nadmiernemu parowaniu wody oraz chroni przed obniżeniem temperatury gleby. Ściółkę leśną zamieszkują owady, dżdżownice, krety oraz ryjówki, to także miejsce życia żuków, biegaczy, ślimaków i niektórych pająków.
⦁ Runo leśne jest najniższą warstwą zbudowaną z żywych roślin. To tutaj możemy spotkać kwitnące wiosną zawilce, przylaszczki, fiołki, konwalie i przebiśniegi, a także krzewinki: wrzosy, borówki, poziomki czy maliny. Do warstwy runa zaliczamy także paprocie oraz grzyby. W gęstych lasach iglastych rośliny zielne prawie nie występują dzieje się tak przez duże zacienienie, a ich miejsce zajmują mchy i porosty. Warstwę zielną zamieszkują również ssaki, takie jak: jeże, borsuki i lisy.
⦁ Podszyt złożony jest z krzewów i młodych drzew, których wysokość nie przekracza 6 metrów. Budują go gatunki, które dobrze znoszą zacienienie. Typowymi gatunkami dla tej strefy są: leszczyna, dziki bez, bez koralowy, kruszyna, kalina, czeremcha oraz jałowiec. W warstwie podszytu spotkać można sarny i jelenie żywiące się korą, zielonymi liśćmi, pąkami i owocami leśnymi.
⦁ Drzewostan – Najwyższą warstwę tworzą korony różnych gatunków drzew liściastych (np.: dąb, brzoza, buk, lipa) i iglastych (np.: sosna, świerk i modrzew). W wysokich drzewach o rozbudowanych koronach gniazda budują jastrzębie czy bieliki. Dziuple są za to mieszkaniem dla mniejszych ptaków, jak: sikory, szpaki, puszczyki i kowaliki. W koronach drzew żyją również niewielkie ssaki: popielice, żołędnice i wiewiórki.
autor: Mariola Moszczyńska | Nadleśnictwo Biała Podlaska